Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC), ev ve kamu alanlarında COVID-19 ve diğer virüslerin yol açtığı solunum hastalıklarından korunmak için kirli yüzeylerin temizlenmesi ve sonrasında dezenfekte edilmesinin etkili yöntemlerden biri olduğunu belirtmektedir¹. Özellikle kapı kulpları, masalar, sandalyeler, tırabzanlar, banyo ve mutfak yüzeyleri, tuvaletler, aydınlatma anahtarları, telefonlar, bilgisayarlar, tabletler, klavyeler, kumandalar ve oyuncaklar gibi sürekli temas edilen yüzeyler düzenli bir şekilde temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir². Fakat virüsten korunma endişesi ile farklı temizlik ürünlerinin karıştırılmasıyla ortaya çıkabilecek tehlikeler göz ardı edilebilmektedir³.

Çamaşır suları, sodyum hipoklorit, kalsiyum hipoklorit, hidrojen peroksit veya sodyum karbonat peroksit içeren ve dezenfektan, leke çıkarıcı ve küf giderici olarak kullanılan bir temizlik ürünüdür⁴. Çamaşır sularının sirke,  bulaşık makinesi deterjanları, banyo ve fayans temizlik ürünleri, klozet temizleme ürünleri, lavabo açıcılar ve pas sökücüler gibi asit yapıdaki temizlik ürünleriyle karıştırılması klor gazı açığa çıkmasına sebep olmaktadır^3,4,5. Klor gazına maruz kalan kişilerde bulanık görme, ciltte yanıcı ağrı, kızarıklık ve kabarma, burun, boğaz ve gözlerde yanma hissi, öksürük, göğüs sıkışması, nefes almada zorluk, bulantı ve kusma, gözlerde sulanma, hırıltılı nefes alma ve bir süre sonrasında akciğerlerde sıvı birikmesi görülür⁶. Çamaşır suyu ile amonyak içeren cam ve pencere temizlik ürünleri, iç ve dış mekan boyaları gibi ürünlerin karıştırılması kloramin gazı açığa çıkmasına neden olmaktadır. İdrarın amonyak içermesi sebebiyle kedi kumu kaplarının ve klozet temizliğinde dikkatli olunmalıdır. Açığa çıkan bu gaza maruziyet bulantı, öksürük, nefes darlığı, gözlerde sulanma, göğüs ağrısı, boğaz, burun ve gözlerde tahriş, hırıltılı nefes alma, akciğerde iltihaplanma ve sıvı birikmesine neden olmaktadır⁵.  Çamaşır suyunun alkol bazlı ürünlerle (etanol veya izopropil alkol) karıştırılması kloroform oluşumuna sebep olmaktadır³. Kloroformun solunması nefes darlığı, burun ve boğazda tahriş, uyarılma, bulantı ve kusma, kas koordinasyon bozukluğu, baş dönmesi ve uyuşukluğa neden olmaktadır. Yüksek konsantrasyonlarda maruziyet havale, koma ve solunum durmasına veya kalp ritim bozukluğuna bağlı ölümlerle sonuçlanabilmektedir. Maruziyet sonrası iyileşme görülen vakalarda birkaç gün sonrasında karaciğer fonksiyon bozukluğu ve böbrek hasarı meydana gelebilmektedir⁷. Hidrojen peroksit içeren ürünlerle asidik ürünlerin karıştırılması da aşındırıcı gazların açığa çıkmasına neden olmaktadır. Hidrojen peroksit ile sirkenin karıştırılmasıyla ortaya çıkan peroksiasetik asit gazının solunması burun, boğaz ve akciğerlerde tahrişe ve nefes darlığına neden olmaktadır. Yüksek dozda maruziyet akciğerlerde sıvı birikmesine ve ciddi nefes darlığına sebep olduğundan bu vakalarda acil tıbbi müdahale gerekmektedir⁸.

Referanslar

1. Centers for Disease Control and Prevention. 2020. Cleaning and disinfection for Households. 28.08.2020 tarihinde https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/prevent-getting-sick/cleaning-disinfection.html adresinden erişilmiştir.
2. UNICEF. Cleaning And Hygiene Tips To Help Keep The COVID-19 Virus Out Of Your Home. 28.08.2020 tarihinde https://www.unicef.org/coronavirus/cleaning-and-hygiene-tips-help-keep-coronavirus-covid-19-out-your-home adresinden erişilmiştir.
3. U.S. Fire Administration. 2020. The Dangers of Mixing Household Cleaners. 19.08.2020 tarihinde https://www.usfa.fema.gov/operations/infograms/031920.html adresinden erişilmiştir.
4. National Capital Poison Center. Spring Cleaning. 28.08.2020 tarihinde https://www.poison.org/articles/2015-mar/spring-cleaning adresinden erişilmiştir.
5. Washington State Department of Health. Dangers of Mixing Bleach with Cleaners. 19.08.2020 tarihinde https://www.doh.wa.gov/YouandYourFamily/HealthyHome/Contaminants/BleachMixingDangers adresinden erişilmiştir.
6. Centers for Disease Control and Prevention. 2018. Facts About Chlorine. 19.08.2020 tarihinde https://emergency.cdc.gov/agent/chlorine/basics/facts.asp adresinden erişilmiştir.
7. Health Protection Agency. 2007. Chloroform Toxicological Overview. 19.08.2020 tarihinde https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/338535/Chloroform_Toxicological_Overview.pdf adresinden erişilmiştir.
8. New Jersey Department of Health and Senior Services. 2014. Peroxyacetic Acid Hazardous Substance Fact Sheet. 19.08.2020 tarihinde https://nj.gov/health/eoh/rtkweb/documents/fs/1482.pdf adresinden erişilmiştir.

(Yeditepe Üniversitesi İlaç ve Zehir Bilgi - Danışma Biriminin tüm yazılarına fakültemizin websitesinden "Araştırma" başlığı altından PEPIRC / YIZDA alt başlığına tıklayarak ulaşabilirsiniz.)